Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK),2024 yılına ilişkin hane halkı tüketim harcaması istatistiklerini yayımladı. Verilere göre, Türkiye genelinde hane halklarının tüketim amaçlı harcamalarında en büyük payı %26 ile konut ve kira harcamaları oluşturdu. Bu durum, vatandaşların bütçelerinde konut giderlerinin ne kadar önemli bir yer tuttuğunu açıkça gösteriyor.

Harcamaların Dağılımı Nasıl?

Konut ve kira harcamalarının ardından, tüketim harcamalarında ikinci sırada %21,6 ile ulaştırma, üçüncü sırada ise %18,1 ile gıda ve alkolsüz içecekler yer alıyor. Bu üç kalem, hane halkı harcamalarının büyük bir bölümünü oluşturuyor. Diğer harcama türleri ise daha düşük paylara sahip. Örneğin, sigorta ve finansal hizmetler %0,7 ile en düşük paya sahipken, eğitim hizmetleri %1,6, eğlence, spor ve kültür %2,3 ve sağlık harcamaları da %2,3'lük bir paya sahip.

Gelir Düzeyine Göre Harcama Alışkanlıkları Değişiyor mu?

TÜİK verileri, gelir düzeyine göre harcama alışkanlıklarının farklılık gösterdiğini ortaya koyuyor. Temel gelir kaynağı maaş, ücret veya yevmiye olan hane halkları, konut ve kira harcamalarına %24, gıda ve alkolsüz içeceklere %16,4 ve ulaştırmaya %23 pay ayırırken, müteşebbis geliri olan hane halkları konut ve kira harcamalarına %21,6, gıda ve alkolsüz içeceklere %18,4 ve ulaştırmaya %26,4 harcama yapıyor.

Ayrıca, gelir düzeyine göre sıralı %20'lik gruplar itibarıyla tüketim harcamalarının dağılımına bakıldığında, en yüksek gelir grubunda yer alan hane halklarının ulaştırma harcamalarına daha fazla pay ayırdığı görülüyor. Bu grupta yer alan hane halkları, ulaştırma harcamalarına %26,6, konut ve kira harcamalarına %22,1, gıda ve alkolsüz içecekler harcamalarına ise %12,8 pay ayırıyor. En düşük gelir grubunda yer alan hane halkları ise konut ve kira harcamalarına %33,2, gıda ve alkolsüz içeceklere %30,4 ve ulaştırmaya %10,1 harcama yapıyor.

İsraf Gerçeği ve Gıda Atıkları

TÜİK verileri, gelir düzeyi arttıkça israf etme sıklığının da arttığını gösteriyor. Hane halkları tarafından en fazla israf edilen gıda grupları incelendiğinde, en büyük payı %40,1 ile taze meyve ve sebze alırken, bunu %32 ile ekmek, %14,3 ile süt ve süt ürünleri izliyor. Bu durum, gıda israfının önemli bir sorun olduğunu ve bu konuda farkındalık yaratılması gerektiğini gösteriyor.

Hane halkı büyüklüğüne göre tüketim harcamalarının dağılımına bakıldığında, tek kişilik hane halklarının konut ve kira harcamalarına %35,2, gıda ve alkolsüz içeceğe %15,1 ve ulaştırmaya %14,4 pay ayırdığı görülüyor. Hane halkı büyüklüğü 6 ve daha fazla kişi olan hane halklarının ise gıda ve alkolsüz içeceklere %24,7, konut ve kiraya %22,4 ve ulaştırmaya %20,4 pay ayırdığı belirlendi.

TÜİK'in açıkladığı bu veriler, Türkiye'deki hane halklarının harcama alışkanlıkları, gelir düzeyine göre farklılıklar ve israf gibi önemli konulara ışık tutuyor. Konut ve kira harcamalarının bütçelerdeki büyük payı, barınma maliyetlerinin ne kadar önemli bir sorun olduğunu gösterirken, gelir düzeyine göre harcama alışkanlıklarındaki farklılıklar da ekonomik eşitsizliklerin bir yansıması olarak değerlendirilebilir. Gıda israfının yüksek olması ise bu konuda daha fazla bilinçlendirme çalışması yapılması gerektiğini ortaya koyuyor.