Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT), arşivinden çıkan bir raporla gündeme bomba gibi düştü. 14 Eylül 1944 tarihli raporda, İngiliz istihbaratçı John Philby'nin faaliyetleri ve İngiltere'nin Osmanlı hakimiyetinden çıkan Orta Doğu topraklarındaki emelleri gözler önüne seriliyor. Rapor, İngilizlerin o dönemde Ürdün Emiri olan Emir Abdullah'ı Suriye'ye kral yapma girişimlerini ortaya koyuyor.
İngiliz İstihbaratının Gizli Planları
MİT'in "Özel Koleksiyon" albümünde yayınlanan bu istihbarat raporu, İngiliz istihbaratçı, seyyah, yazar ve siyaset adamı John Philby'nin (Abdullah Philby) Mavera-i Ürdün'deki faaliyetlerine odaklanıyor. Raporda, Philby'nin Ürdün Emiri Abdullah'ı Suriye tahtına oturtma çabaları detaylı bir şekilde anlatılıyor. Bu durum, İngiltere'nin bölgedeki nüfuzunu artırma ve Osmanlı sonrası oluşan boşluğu doldurma stratejisinin bir parçası olarak değerlendiriliyor.
Adana Merkez Amirliği'ne ait raporda yer alan dikkat çekici ifadelerden bazıları şunlar:
- "Maverayıürdün'deki İngiliz müsteşarı ve İntelijans Servisi'nin tanınmış bir şahsiyeti olan Mister Abdullah Filbi, geçen hafta Beyrut'a gelmiş..."
- "...İngilizlerin büyük itimadını haiz bulunan bu adamın sık sık Bağdat'a gittiği ve avdetinde İngiliz istihbarat subaylarından Kolonel Sterling ile Beyrut'un Senjorj Oteli'nde temaslar yaptığı görülmüştür."
- "Bu adamla birlikte Abdullah Filbi'nin yaptığı faaliyetin, Emir Abdullah'ın Suriye'ye kral yapılmasını istihdaf ettiği tahmin olunmaktadır."
John Philby Kimdir?
John Philby (1885-1960), İngiliz istihbaratçı, seyyah, yazar, kaşif ve siyaset adamı olarak tanınıyor. Müslüman olduktan sonra Abdullah Philby adını alan Philby, özellikle Orta Doğu'daki faaliyetleriyle biliniyor. İngiliz İmparatorluğu'nun çıkarlarını koruma amacıyla bölgede çeşitli görevler üstlenen Philby, Suudi Arabistan'ın kurucusu Abdülaziz bin Suud ile yakın ilişkiler kurmuş ve bu ülkenin gelişiminde önemli rol oynamıştır.
Philby'nin hayatı ve faaliyetleri, İngiltere'nin Orta Doğu politikalarının şekillenmesinde ne kadar etkili olduğunu gösteriyor. Onun gibi isimler, bölgedeki siyasi dengeleri değiştirmek ve kendi ülkelerinin çıkarlarını gözetmek için çeşitli stratejiler geliştirmişlerdir. Bu stratejiler, günümüzde dahi Orta Doğu'daki olayların anlaşılmasında önemli bir rol oynamaktadır.
Raporun Ortaya Çıkardığı Gerçekler
MİT'in yayınladığı bu rapor, İngiltere'nin Orta Doğu'daki emellerini ve bölge üzerindeki nüfuzunu koruma çabalarını açıkça ortaya koyuyor. Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküşünden sonra bölgede oluşan otorite boşluğunu fırsat bilen İngiltere, kukla yönetimler kurarak kendi çıkarlarını güvence altına almaya çalışmıştır. Emir Abdullah'ın Suriye'ye kral yapılması planı da bu stratejinin bir parçası olarak değerlendirilebilir.
Bu tür istihbarat raporları, geçmişte yaşanan olayların perde arkasını aydınlatırken, günümüzdeki siyasi gelişmelerin daha iyi anlaşılmasına da katkı sağlıyor. MİT'in arşivinden çıkan bu belge, tarih meraklıları ve araştırmacılar için önemli bir kaynak niteliği taşıyor ve İngiltere'nin Orta Doğu politikalarına dair yeni bir bakış açısı sunuyor.
